سعید جعفری پویا
همزمانی تشکیل جلسه پارلمان و اوجگیری حملات و فتوحات داعش در عراق، مسئله انتخاب روسای مجلس، رئیسجمهور و نخستوزیر در این کشور را با تردید جدی مواجه کرده بود، نخبگان سیاسی این کشور توانستند در یک بازه زمانی کوتاه دو رئیس را انتخاب کنند. پس از معرفی سلیم جبوری اعتدال گرا برای ریاست مجلس، فؤاد معصوم هم به ریاست جمهوری این کشور انتخاب شد و بر صندلی جلال طالبانی تکیه زد تا باز هم فردی معتدل در این جایگاه قرار بگیرد. امیر موسوی کارشناس مسائل خاورمیانه بر این باور است این انتخاب باعث میشود مسئله استقلالخواهی کردها هم به پایان برسد و عراق متحد و قدرتمند به کار خود ادامه دهد. مشروح گفتگوی خبر آنلاین با رئیس مرکز مطالعات استراتژیک و روابط بینالملل را در ادامه میخوانید:
درحالیکه عموم گمانهزنیها حاکی از این بود که آقای برهم صالح به عنوان رئیسجمهور منتخب معرفی و از سوی پارلمان رأی اعتماد خواهد گرفت، اما سرانجام نام رئیسجمهور جدید عراق، فؤاد معصوم بود. دلیل کنار گذاشتن برهم صالح را چه میدانید؟
اصلیترین دلیل مخالفت با معرفی و انتخاب آقای برهم صالح، همسر آقای جلال طالبانی بود. همسر ایشان که در حزب اتحاد میهنی کردستان حضور دارد، از دیرباز مشکلات عدیدهای با صالح داشته است و در این پروسه هم مخالفتهای علنی بسیاری با معرفی برهم صالح انجام داد. حتی گفته میشود یکی از دلایل بازگشت ناگهانی آقای طالبانی به سلیمانیه هم همین مسئله بوده است. عامل دوم این است که سابقه فعالیت کاری آقای برهم صالح چندان موفقیتآمیز نبوده است و آن دوران با وقوع مشکلات در کردستان همزمان شده است و همین مسئله موجب شد که بخشی از جریانهای کردی ایشان را شایسته معرفی برای جایگاه ریاست جمهوری عراق ندانند. اما باز هم من بر این باورم دلیل اصلی ناکامی برهم صالح مخالفتهایی است که همسر جلال طالبانی داشته است.
با این وجود اما گمانهها حاکی از این بود که هم آقای برهم صالح و هم فؤاد معصوم از سوی جریانهای کردی برای جایگاه ریاست جمهوری معرفی میشود، اما در دقیقه 90 آقای صالح حتی به پارلمان معرفی هم نشد. علت این تغییر نظر لحظه آخر چه بود؟
در ابتدا هر دو نفر به پارلمان معرفی و نامزد شدند، اما در داخل اتحاد کردستان رأیگیری بر سر این مسئله انجام شد. این اتحاد شامل جریان آقای بارزانی، تغییر اسلامگرایان و اتحاد میهنی بود. این سه جریان به عنوان گروههای کردی در پارلمان با رأیگیری که میان خود انجام دادند و آقای فؤاد معصوم را معرفی و انتخاب کردند و روی رأیگیری در پارلمان فقط آقای فؤاد معصوم معرفی شد.
برخی از تحلیلگران معتقدند آقای فؤاد معصوم که عضوی از اتحاد میهنی کردستان است، با مسعود بارزانی و حزب دموکرات کردستان اختلاف نظرهای جدی بر سر چگونگی اداره عراق و ماجرای استقلالخواهی و خودمختاری اقلیم کردستان دارد. شما به چنین تحلیلی باور دارید؟
نمیتوان با قاطعیت مسئلهای را عنوان کرد، ولی به طور کلی میان سیاستهای اتحاد میهنی با حزب دموکرات کردستان آقای بارزانی اختلاف نظرهایی وجود دارد. اما این اختلاف در خصوص عراق و همچنین خودمختاری اختلاف جدی وجود دارد. بر همین اساس من گمان میکنم انتخاب آقای فؤاد معصوم تضمینی برای عدم تجزیه عراق خواهد بود. از نظر وحدت سرزمینها عراق، آقای معصوم فرد مثبتی است و همچنین به واسطه زندگی در جنوب عراق، روابط بسیار خوبی با گرایشهای مذهبی و ملی این کشور دارد. در نتیجه همین وجود رابطه صمیمی با تمام گروهها میتواند عامل وحدت بخشی در عراق باشد و تقریباً میتوان انتظار داشت همان خط جلال طالبانی در عراق پی گرفته شود.
پیش از انتخاب فؤاد معصوم، برخی از جریانات در عراق در پی این بودند که اصل نانوشته انتخاب رئیسجمهور کرد را کنار بگذارند و فردی غیر کرد را برای این سمت انتخاب کنند، چرا این تلاش به نتیجه نرسید؟
این خط فکری بیشتر از سوی آقای مالکی دنبال میشد. واقعیت این است که جایگاه ایشان به لطمه جدی رو به رو شده است، حتی در پارلمان همفکران او هم با او به مشکل برخوردهاند و اختلافات با جریان حکیم و مقتدی صدر هم فزونی یافته است. یعنی اعضای ائتلاف ملی عراق همراهی چندانی با مالکی نکردند. نظر ایشان این بود که پس از برگزاری انتخابات پارلمانی اکثریت حاکم شود و تقسیمبندیهای طایفهای و مذهبی کنار گذاشته شود. گروههای مختلف قومی و مذهبی هم یا در صف اکثریت قرار گیرند و یا در جریان مخالف و اپوزوسیون حضور داشته باشند. این ایده اما قرین موفقیت نبود. جدیترین رقیب آقای فؤاد معصوم هم خانم حنان الفتلاوي از حزب دعوه و عضو ائتلاف ملی عراق است و که با خواهش و درخواست ابراهیم جعفری و نماینده مقتدی صدر پیش از رأیگیری مجدد ایشان کنارهگیری کرد و آقای معصوم به عنوان رئیسجمهور انتخاب شد. در مورد خانم فتلاوی باید اشاره کرد که ایشان به شدت فردی متعصب و ضد کردها است. لذا این تلاشهای خود آقای مالکی بود تا ترسی در دل کردها ایجاد کنند تا آنها از بحث تجزیه انصراف دهند. نظر آقای مالکی این بود که اگر هم رئیسجمهور کرد باشد، باید تعهد کتبی دهد که با روند استقلالطلبی و جداییخواهی کردستان مخالفت ورزد. عملاً هم در مراسم فؤاد معصوم این بحث ها مطرح شده است و همان متنی که ایشان در مراسم تحلیف خواند و در آن بر حفظ یکپارچگی دولت عراق تاکید کرده بود، عملاً خواستههای آقای مالکی هم تأمین شد. ضمن اینکه صحبتهای ایشان پس از تحلیف هم کاملاً اطمینانبخش بود. فؤاد معصوم تاکید کرد برای حفظ وحدت عراق و وحدت ملی مردم عراق تلاش میکند و همچنین سعی خواهد کرد در چارچوب قانون اساسی این اقدامات را انجام دهد. بر این اساس اگر طبق تعهداتی که ایشان داده مسیر دنبال شود، از تجزیه و استقلالخواهی جلوگیری خواهد شد. خود شخص آقای معصوم هم مقبولیت خوبی میان عراقیها اعم از کردها، شیعیان و سنیها دارد و شخصیت مقبولی در این کشور است و در حدود یک دهه اخیر ثابت کرده به تمام قومیتها و مذاهب احترام میگذارد و شخصیت معتدلی است. من فکر میکنم آقای طالبانی هم از این انتخاب راضی است و کمکهای زیادی هم برای رسیدن فؤاد معصوم به این جایگاه کرده است.
بر این اساس روابط میان فؤاد معصوم و جمهوری اسلامی ایران چگونه خواهد بود؟ روایتهایی وجود دارد که حاکی از این است در زمان حضور امام خمینی در پاریس، ایشان برای دیدار با حضرت امام به نوفللوشاتو رفتند و به نوعی اعلام بیعت با ایشان کردهاند. شما چشمانداز روابط با ایران را چگونه میبینید؟
تاریخچه روابط فؤاد معصوم همان طور که اشاره کردید به ماجرای سفر ایشان به نوفللوشاتو باز میگردد و در مجموع هم همیشه احترام ویژهای برای مقامات ایران قائل بوده است. در ادبیات، مذاکرات و صحبتهایی که به کار میبرد، همواره به صورت کاملاً محترمانه از ایران و نظام جمهوری اسلامی یاد میکنند و به همسایگی بزرگ و با عظمت جمهوری اسلامی ایران واقف هستند. در مجموع هم باید در نظر داشت که ایشان تابع حزبی است که همواره روابط خوبی با ایران داشته است و این روابط حسنه بدون نوسان بوده است و روال متفاوتی را به نسبت حزب دموکرات کردستان و مسعود بازانی داشته است. لذا من فکر میکنم انتخاب ایشان باعث میشود روابط جمهوری عراق با ایران بهتر و مستحکم تر شود و به باور من در خصوص جدایی طلبی و استقلال طلبی ایشان تلاش خواهد کرد، کردها حرکتی انجام ندهند که مورد غضب همسایه بزرگشان قرار گیرند.
49308
نظر شما